English
Hãy cùng Alumax tìm hiểu về thép không gỉ là gì ? thép không gỉ có phải là inox không ? các loại thép không gỉ phổ biến hiện nay. Khi nhắc đến thép, nhiều người vẫn nghĩ đến nó là vật liệu được sử dụng nhiều trong xây dựng. Nhưng ít ai biết được thép cũng tạo nên những sản phẩm cực kỳ gần gũi xung quanh chúng ta, đặc biệt là thép không gỉ. Bài viết này sẽ giải đáp tất cả thắc mắc đó cho bạn hiểu rõ hơn về thép không gỉ.
Thép không gỉ (Stainless Steel) là một hợp kim của Sắt, chứa tối thiểu 10,5% Crôm được gọi là thép chống ăn mòn hoặc thép crom. Đây là một kim loại phổ biến và linh hoạt có giá trị cao, thép không gỉ có khả năng chống ăn mòn, chống oxi hóa tốt, không bị ố hoặc rỉ sét. Ở Việt Nam thép không gỉ còn được gọi là Inox.
Thép thông thường, như thép carbon, thường chứa lượng crôm nhỏ hơn nên chúng không mạnh hoặc cứng như kim loại thép không gỉ (inox). Ngoài ra, Inox thường có thêm một số nguyên tố giúp nó ít bị trầy xước, mạnh mẽ, bền bỉ và hiệu quả hơn thép thông thường.
1. Thép Không Gỉ Là Gì ?
Người ta định nghĩa thép là hợp chất gồm có hai thành phần chính là sắt và cacbon. Tỷ lệ giữa thép và carbon sẽ quyết định tính chất đặc trưng của loại thép đó. Về cơ bản, thép không gỉ cũng là một dạng tồn tại của thép thông thường nhưng có thêm hàm lượng crom tối thiểu là 10.5%.
Ở một số trường hợp nhất định, người ta còn tìm thấy các thành phần khác trong thép không gỉ như: Silic, Mangan,… Sự góp mặt của yếu tố crom đã tạo nên tính chất khác biệt của thép không gỉ đó là: tăng tính chịu lực và chịu nhiệt so với thép thông thường, không bị ăn mòn trong môi trường tự nhiên, loại trừ khả năng gỉ sét khi tiếp xúc trực tiếp với nước, muối, độ ẩm, không khí, ánh nắng mặt trời.
Hàm lượng crom càng cao, thì mức độ bền vững của thép không gỉ càng lớn. Do đó, người ta thường gọi yếu tố crom này là “áo giáp” bảo vệ cho thép thông thường, giúp nó chống lại sự tấn công của môi trường tự nhiên, qua đó kéo dài tuổi thọ và thể hiện chất lượng vượt trội đối với người dùng.
1.1. Thép Không Gỉ Có Phải Là Inox Không ?
Đây là băn khoăn của không ít người hiện nay. Nếu không hiểu rõ tính chất của thép không gỉ, chắc hẳn mọi người sẽ cho rằng: thép không gỉ và inox là 2 vật liệu khác nhau (vì chúng sở hữu 2 tên gọi hoàn toàn khác nhau). Thực chất không phải như vậy, Inox chỉ là 1 tên gọi khác của thép không gỉ, dùng để phân biệt rạch ròi giữa thép thông thường và thép không gỉ.
Thép không gỉ hay inox đều là những vật liệu chống bào mòn, có nguồn gốc từ thép thông thường nhưng sở hữu tỷ lệ crom cao hơn hẳn. Chính điều này đã tạo nên lợi thế cho thép không gỉ, biến chúng thành vật liệu siêu bền như: không bị gỉ sét, cong vênh, biến dạng khi tiếp xúc với yếu tố tự nhiên, trọng lượng nhẹ, có tính mềm nên rất dễ thi công tạo hình, bề mặt luôn sáng bóng và sạch sẽ, có giá trị thẩm mỹ cao, phù hợp với nhiều mục đích sử dụng khác nhau.
1.2. Thép Không Gỉ Có Đặc Điểm Gì ?
Do có nguồn gốc sâu xa từ thép thông thường, nên về cơ bản Inox hay thép không gỉ vẫn giữ lại cho mình những đặc điểm vốn có của nguyên liệu thép như: chứa đồng thời 2 kim loại sắt và carbon, ngoài ra còn có Silic, Mangan, Niken… dẫn điện và dẫn nhiệt tốt, dễ uốn dẻo và tạo hình theo ý muốn, khả năng chịu lực tương đối tốt…
Do sở hữu hàm lượng crom cao hơn hẳn so với thép thông thường, nên thép không gỉ có thêm những đặc điểm ưu việt như sau:
- Độ cứng, độ dẻo dai và độ bền cao.
- Khả năng chống ăn mòn và oxi hóa trong không khí tốt.
- Phản ứng với từ tính kém.
2. Các Loại Thép Không Gỉ Phổ Biến Hiện Nay
Trên thị trường hiện nay, thép không gỉ được phân làm 4 loại chính Austenitic, Ferritic, Austenitic-Ferritic (Duplex) và cuối cùng là Martensitic. Đối với mỗi loại sẽ có một vài thành phần khác nhau. Nên dẫn đến sẽ có một vài khác biệt trong tính chất. Mỗi loại chế tạo ra sẽ có nhiệm vụ và ứng dụng riêng phục vụ cho cả sản xuất và đời sống.
Thép không gỉ Austenitic
Đây được xem là loại thép được sử dụng nhiều nhất trong cuộc sống ngày nay. Austenitic với thành phần 7% niken, 16% crom, carbon và 0.08% mac. Những mac thép thường được lựa chọn cho vào thành phần của Austenitic như SUS 301, 304, 304L, 316, 316L, 321,310s…
Sự kết hợp này đã đẩy khả năng chống ăn mòn của thép Austenitic ở mức vượt trội. Không hề bị biến dạng hay có bất kỳ thay đổi nào khi ở trong điều kiện nhiệt độ lớn. Không những thế thép không gỉ Austenitic lại có tính mềm dẻo, cực kỳ dễ uốn và dễ hàn.
Chính nhờ những khả năng vượt trội trên mà Austenitc được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như:; đồ gia dụng, ống công nghiệp, đóng tàu thuyền công nghiệp…
Thép không gỉ Ferritic
Loại thép này chứa 12-17% Crom trong thành phần cấu tạo. Và nó có khả năng chịu được ăn mòn cao nhờ vào sự kết hợp với các mác thép thông dụng sau: SUS 430, 410, 409…
Thép không gỉ Ferritic được ứng dụng rất nhiều trong đời sống. Đặc biết đối với loại chứa 12% Crom thì được sử dụng trong lĩnh vực kiến trúc là chủ yếu. Còn với loại chứa đến 17% Crom thì được ứng dụng nhiều trong cả kiến trúc và các lĩnh vực sản xuất khác. Có thể kể đến như: làm nồi hơi, sản xuất máy giặt và các đồ gia dụng…
Thép không gỉ Austenitic-Ferritic (Duplex)
Đây là sự kết hợp của 2 loại thép Ferritic và Austenitic. Nhưng điều khác biệt là thép Thép Austenitic-Ferritic (Duplex) chứa thành phần Niken ít hơn nhiều so với thép không gỉ Austenitic. Và nó kết hợp với các mác thép phổ biến như LDX 2101,SAF 2304, 2205, 253MA. Chính vì thế mà loại thép này lại có độ bền cao, khả năng chịu lực tốt và độ mềm dẻo đánh giá cao hơn.
Austenitic – Ferritic đặc biệt được sử dụng nhiều nhất ở ngành công nghiệp hóa dầu, chế tạo tàu biển và cả trong sản xuất giấy, bột giấy.
Thép không gỉ Martensitic
Loại này chỉ chứa 11-13% Crom. Chính vì thế khả năng ăn mòn chỉ ở mức trung bình. Nhưng đổi lại nó có độ cứng, chịu lực tốt.
Thép không gỉ Martensitic được ứng dụng trong việc sản xuất các lưỡi dao, lưỡi kéo, chế tạo ra các cánh tuabin trong thủy điện…
2.1. Tiêu Chuẩn Thép Không Gỉ Bao Gồm Những Gì ?
Mỗi quốc gia sẽ có hệ thống tiêu chuẩn đánh giá riêng cho từng loại vật liệu. Tại Việt Nam, thép không gỉ phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn cơ bản dưới đây:
Thành phần hóa học trong hợp chất có tỷ lệ hàm lượng Crom tối thiểu là 10,5% và Cacbon tối đa 1,2% theo khối lượng.
Các nguyên tố trong kết quả thử nghiệm thành phần hoá học của mẫu nằm trong giới hạn về sai lệch cho phép, thỏa mãn các tiêu chuẩn đã công bố.
Các yêu cầu về phương pháp lấy mẫu và thử nghiệm mẫu đối với thép không gỉ sản xuất trong nước (hoặc nhập khẩu) phải tuân thủ theo quy định đã có.
Tiêu chuẩn cụ thể của thép không gỉ được nêu chi tiết trong văn bản sau: Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 10356:2014 (ISO 15510:2010) về Thép không gỉ.
Trên thế giới có rất nhiều tổ chức đánh giá tiêu chuẩn của thép không gỉ như: Tiêu chuẩn AISI – Viện sắt thép Mỹ, Tiêu chuẩn ASTM – Hiệp hội thử nghiệm và vật liệu Mỹ, Tiêu chuẩn BS – Tiêu chuẩn Anh, Tiêu chuẩn ANSI – Viện tiêu chuẩn quốc gia Mỹ, Tiêu chuẩn JIS – Tiêu chuẩn công nghiệp Nhật Bản, Tiêu chuẩn AS – Tiêu chuẩn Úc, Tiêu chuẩn ASME – Hiệp hội kỹ sư cơ khí Hoa Kỳ…
Xã hội càng phát triển thì phạm vi ứng dụng của thép không gỉ càng phổ biến hơn trước. Xét trên phương diện nào đó, thép không gỉ sở hữu ưu điểm vượt trội hơn hẳn so với thép thông thường như: độ bền cao, giá trị sử dụng lâu dài, không bị oxy hóa trong môi trường tự nhiên, dễ thi công tạo hình theo ý muốn, được đánh giá cao về giá trị thẩm mỹ… Căn cứ vào hoàn cảnh cụ thể, mà người dùng sẽ lựa chọn cho mình loại thép không gỉ phù hợp nhất.
2.2. Ứng Dụng Của Thép Không Gỉ
Các nhà sản xuất chọn sử dụng thép không gỉ làm vật liệu sản xuất kim loại vì nó đảm bảo mức độ chống ăn mòn, độ bền, tính trơ và tính linh hoạt mà các hợp kim kim loại khác không thể sánh được.
Các nhà cung cấp sử dụng thép không gỉ cho các ứng dụng trong nhiều ngành công nghiệp. Trong số các ngành công nghiệp này là: hàng không vũ trụ, kiến trúc, ô tô, dụng cụ nấu ăn, y tế, quân sự và quốc phòng, trang sức, HVAC, sản xuất chung, in 3D…
3. Những Điều Cần Biết Về Thép Không Gỉ
3.1. Thép Không Gỉ Vẫn Có Thể Gỉ Sét Do Bẩn
Mặc dù thép không gỉ có thể tạo ra lớp màng bảo vệ bao phủ khắp kim loại. Để chống lại quá trình oxy hóa từ môi trường.
Nhưng theo thời gian, lâu dần khả năng này sẽ bị phân hủy dần. Đương nhiên, thời gian để xảy ra điều này đối với thép không gỉ là rất lâu so với nhiều hợp kim khác. Vì thế, nếu muốn kéo dài tuổi thọ cho nó càng lâu, cần thường xuyên vệ sinh, lau sạch bề mặt thép. Để quá trình chống gỉ sét được diễn ra mạnh mẽ và tốt nhất.
3.2. Hoàn Toàn Có Thể Tái Chế Thép Không Gỉ
Ngày nay, Inox được ưu tiên sử dụng trong các mặt hàng gia dụng và ngành công nghiệp. Bởi đây là một sản phẩm xanh, có thể tái chế lên đến 100%.
Thứ nhất có thể kể ra, đồ dùng bằng thép không gỉ có tuổi thọ sử dụng rất lâu. Nó có độ bền tuyệt vời theo thời gian, khó có thể làm biếng dạng được nếu không cố ý.
Thứ hai những đồ dùng làm từ Inox có khả năng chịu nhiệt cao, không tạo ra chất độc hại khi đun nấu. Chính vì thế nó đảm bảo an toàn cho sức khỏe cho người sử dụng.
Sau khi những sản phẩm thép không gỉ được bỏ đi, người tái chế sẽ sử dụng công nghệ quang phổ tia X để phân loại các loại thép.Tiếp đó được làm sạch và nấu chảy thành hỗn hợp thép. Sau đó đổ vào khuôn đúc tạo thành các thanh hoặc tấm thép. Và sử dụng nó sản xuất nhiều sản phẩm mới tiếp theo.
3.3. Thép Không Gỉ Có Thể Kéo Sợi Để Dệt
Các nhà sản xuất rất dễ dàng rút thép không gỉ thành những sợi mỏng và phục vụ cho việc đẹt thép. Làm được điều này là nhờ vào tình dẻo dai và mềm của loại thép này. Những sản phẩm dệt từ thép không gỉ có khả năng chống các tia bức xạ và cách nhiệt cực kỳ cao.
Ứng dụng để mọi người thấy rõ ràng nhất đó chính là găng tay màn hình cảm ứng điện thoại. Khi bạn mang găng tay này để tránh nẵng thì vẫn có thể lướt điện thoại thông minh của mình một cách dễ dàng. Bên cạnh đó sợi thép không gỉ còn được dệt vào thảm lót sàn, với nhiệm vụ ngăn ngừa sự tích tụ điện nguy hiểm.
3.4. Xà Phòng Diệt Khuẩn Từ Thép Không Gỉ
Điều này, đối với nhiều người sẽ cực kỳ lạ lẫm và khó hiểu. Thông thường chúng ta sẽ thấy những bánh xà phòng tạo bọt, dạng mềm. Nhưng làm sao một miếng thép cứng như vậy có thể làm thành xà phòng, nó có tác dụng gì ?
Mặc dù loại xà phòng thép không gỉ này chưa phổ biến tại thị trường Việt Nam nhưng trên thế giới nó được sử dụng vô cũng rộng rãi. Với khả năng tiêu diệt nhiều mầm bệnh đảm bảo được sức khỏe cho người dùng. Ngoài ra, nó còn có thể đánh bay những mùi hôi do hành, tỏi.. gây ra mà những loại xà phòng thông thường không làm được. Có được điều kỳ diệu này là nhờ sự góp mặt của lưu huỳnh trong thành phần của thép.
3.5. Thép Không Gỉ Có Thể Co Lại Và Giãn Nở
Thép không gỉ sẽ co lại hay giãn nở tùy vào sự thay đổi của nhiệt độ môi trường. Đây được xem là đặc tính mà các nhà xây dựng dựa vào để tính toán cho các công trình của mình. Cụ thể là vào những ngày nóng thì thép sẽ nở thêm ra, nhưng vào mùa lạnh thì thép sẽ co nhỏ lại.
Nhờ vào những đặc tính, tính chất độc đáo của mình, thép không gỉ đã đưa cuộc sống con người ngày càng đa dạng và phong phú hơn. Thép không gỉ đã tạo ra những sản phẩm vừa giúp tiện nghi cho đời sống thường ngày. Bên cạnh đó nó còn giúp nhiều doanh nghiệp phát triển nhờ những ứng dụng sản xuất tuyệt vời. Vì thế, nhiều chuyên gia và nhà nghiên cứu vẫn đang miệt mài để tối đa hóa công dụng của hợp kim đặc biệt này.
Xem thêm >> Thép Mạ Kẽm Là Gì ?
